Saltatu nabigazioa

Erregai fosilak

Karbono dioxidoaren isurpenak murriztuz: PISAren itema

Dagoeneko ikasi dugu energia-iturri desberdinak daudela, batzuk beste batzuk baino kutsatzaileagoak, eta energia-iturri horiek ondorioak sortzen dituztela ingurumenean. Egiazta ditzagun gure ezagutzak Pisaren item honekin.

Marys. Erregai fosilak (Jabari publikoa)

Jarduera hau, hasieran, banaka egingo dugu. Ondoren, «zalantza zorroa» erabiliko dugu kontzeptuak argitzeko eta, amaieran, erantzunak ikasgela osoko taldean alderatuko ditugu.

Item hau hemendik hartu da: Zientziak PISAn, proba liberatua. Ebaluazio Institutua. Hezkuntza Ministerioa. 2015.

Ataza

Iraupena:
Saio bat
Taldekatzea:
banaka, talde txikian eta ikasgela osoko taldean

Ataza honetan, hiru jarduera egingo ditugu «karbono dioxidoaren isurpenak murriztea» deritzon arazo-egoera ikertzeko. Jarduera horiek banaka ebatziko ditugu, eta sortzen zaizkigun zalantzak idatzi egingo ditugu, ondoren «zalantza-zorroa»-ren bidez taldean ebazteko.

Aurrera!

Arazo-egoeraren ezaugarriak

Zentral elektriko askok karbonotik eratorritako erregaiak erretzen dituzte eta karbono dioxidoa isurtzen dute ( CO2 ). Atmosferara isurtzen den CO2-ak eragin negatiboa du planetaren gailurrean. Ingeniariek hainbat estrategia erabili dituzte atmosferara isurtzen den COkantitatea murrizteko.

Estrategia horietako bat erregai fosilen ordez bioerregaiak erretzea da. Erregai fosilak aspaldi hil ziren organismoetatik datoz; bioerregaiak, berriz, duela gutxi bizi eta hil diren landareetatik sortzen dira.

Beste estrategia bat zentral elektrikoek isuritako CO2-aren zati bat atzitu eta lurpean edo itsasoan nahiko sakonera handian biltegiratzea da. Estrategia horri karbonoa atzitzea eta biltegiratzea deritzo.

                                                 

Has gaitezen jarduerak ebazten!

1. Jarduera

Galdera

Atmosferara isurtzen den CO2 kantitateari dagokionez, ez du eragin bera sortzen bioerregaiak erabiltzeak edo erregai fosilak erabiltzeak. Zergatik? Enuntziatu hauetako zeinek azaltzen du hori hobeto?

Erantzunak

Bioerregaiek ez dute CO2-rik isurtzen erretzen direnean.

Bioerregaiak sortzeko erabiltzen diren landareek atmosferaren CO2-a xurgatzen dute hazten diren heinean.

Erretzen direnean, bioerregaiek CO2-a hartzen dute atmosferatik.

Bioerregaiak erabiltzen dituzten zentral elektrikoek isurtzen duten CO2-aren propietate kimikoak, eta erregai fosilak erabiltzen dituzten zentral elektrikoek isurtzen duten CO2-arenak ezberdinak dira.

Feedbacka

Orain, informazio gehiago dugunez, erregaiak alderatzeko eta karbonoa atzitzeari eta biltegiratzeari buruzko jarduera batzuk egingo ditugu. Sortzen zaizkigun zalantzak denon artean argituko ditugu, «zalantza-zorroa» dinamikaren bidez.

2. Jarduera

Erregaiak alderatzen

Bioerregaiek hainbat abantaila dituzte ingurumenerako; baina, hala ere, erregai fosilen erabilera oso ohikoa da oraindik ere. Hurrengo taula honetan petrolioa eta etanola erretzen direnean sortzen diren energia eta CO2-a alderatzen dira. Petrolioa erregai fosil bat da, eta etanola, berriz, bioerregai bat.

Erregai-iturria

Sortutako energia

(kJ energia/g erregai)

Isuritako karbono dioxidoa (erregaiak sortutako CO2/kJ-en energia mg)

Petrolioa 43,6 78
Etanola 27,3 59

a.-Taularen arabera, zergatik izaten da nahiago etanolaren ordez petrolioa erabiltzea, nahiz eta kostua berbera izan?

Erantzuna:

b.-Taularen arabera, petrolioaren ordez etanola erabiltzeak zer abantaila du ingurumenerako?

 

Erantzuna:

3. Jarduera

Karbonoa atzitzea eta biltegiratzea

 Karbonoa atzitzea eta biltegiratzea zera da, zentral elektrikoek isuritako CO2-aren zati bat atzeman eta atmosferara berriz isuri ezingo den leku batean biltegiratzea. CO2-a biltegiratzeko balizko leku bat itsasoa da, CO2-a uretan disolbatu egiten baita.

Zientzialariek eredu matematiko bat garatu dute, hiru sakonera ezberdinetan (800 metro, 1.500 metro eta 3.000 metro) itsasora ponpatu ondoren ehuneko zenbat CO2-k biltegiratuta jarraitzen duen kalkulatzeko. Eredu horrek hipotesi hau hartzen du oinarri: demagun CO2-a 2000. urtean ponpatu zela itsasora. Grafiko honetan eredu horren emaitzak azaltzen dira.

  • Erabil itzazu grafikoko datuak eta azaldu ezazu sakonerak eraginkortasunari nola eragiten dion CO2-a itsasoan epe luzean biltegiratzen denean.

Erantzuna:   

4. Jarduera: "Zalantza-zorroa"

Hasteko, jarduerak banaka egin eta zalantzak idatziko ditugu. Gero, lauko taldeetan jarri eta sortutako zalantzak argitzen saiatuko gara. Argitu gabe geratzen diren zalantzak post-it batean idatzi eta zalantza-zorroan sartuko ditugu.

Zalantza guztiak zorroan sartu ondoren, ikasgela osoko taldeak banan-banan atera, irakurri eta guztien artean ebatziko dira, irakaslearen laguntzarekin.

  • Ikaskideekin erkatuko ditugu:

Irakasleak erantzunak emango dizkigu, erantzun horiek erkatu egingo ditugu, eta, ikasgelako talde guztion artean, lortutako emaitzen gaineko eztabaida egingo dugu, labur-labur.

Amaitzeko, banaka hausnartuko dugu, galdera hauek baliatuz:

  • Non izan dut zailtasun handiena? Zergatik?
  • Zer izan da errazena? Zergatik?
  • Ikasgelan ikasitako zer kontzeptuk balio izan didate erantzuteko?
  • Zer berrikusi behar dut edo hobeto ulertu? Nork lagun diezadake?

Ebaluazioa eta hausnarketa

Ataza amaitu ondoren, gure ikaskuntza-egunkarian hausnarketa egiteko une bat har dezakegu. Hona hemen hainbat iradokizun:

  • Zer ikasi dut?
  • Prozesuan zehar zerk harritu nau gehien? Zergatik?
  • Aldatu al dut aurretik nuen iritzirik? Zein?
  • Zer izan da zailena? Zergatik?

Ebaluazioa

Ataza hau eskala honekin ebaluatuko da:

1.- Zientziei buruzko eztabaidak ebaluatzeko eskala generikoa (deskargatu odt formatu editagarrian eta pdf formatuan).

escala debates