Za-to-pek

Ziurrenik, Pragak inoiz izan duen kale garbitzaile ⁽¹⁾ Bete hutsuneak (1): bakoitzeanonduzburugogorberdindulausotuerratzaaldiansorbaldanestutubeharreanarintzekomiretsienaentzungorohoreajardueraraegokia JXUwMDM1JXUwMDA0JXUwMDFiJXUwMDE3JXUwMDExJXUwMDA3JXUwMDFhJXUwMDBjJXUwMDBiJXUwMDBm da Emil Zatopek. 1968an Sobietar Batasuneko tankeak hirian sartu zirenean, Zatopek koronela aurka agertu zen, eta Moskuko agintariek egunero ⁽²⁾ Bete hutsuneak (2): bakoitzeanonduzburugogorberdindulausotuerratzaaldiansorbaldanestutubeharreanarintzekomiretsienaentzungorohoreajardueraraegokia JXUwMDNkJXUwMDE3JXUwMDAwJXUwMDEzJXUwMDE1JXUwMDBlJXUwMDFi pasatzera behartu zuten, zigor horrekin nazio oso bat makurrarazten zutela jakitun. Goizero, Zatopek handia bere erratzarekin iritsi aurretik, Pragako etxekoandreek euren kalea garbitzen zuten, idoloari iraina ⁽³⁾ Bete hutsuneak (3): bakoitzeanonduzburugogorberdindulausotuerratzaaldiansorbaldanestutubeharreanarintzekomiretsienaentzungorohoreajardueraraegokia JXUwMDM5JXUwMDEzJXUwMDFiJXUwMDA3JXUwMDFhJXUwMDBlJXUwMDFmJXUwMDBlJXUwMDA0 . Zigorrak eraginik ez zuela ikusita, uranio-meategi batera eraman zuten. Han sei urte egin eta gero, kirol ⁽⁴⁾ Bete hutsuneak (4): bakoitzeanonduzburugogorberdindulausotuerratzaaldiansorbaldanestutubeharreanarintzekomiretsienaentzungorohoreajardueraraegokia JXUwMDMyJXUwMDBiJXUwMDEzJXUwMDE2JXUwMDExJXUwMDEwJXUwMDE3JXUwMDEzJXUwMDEzJXUwMDEz bueltatzen utzi zioten, oraingoan atzerriko kirol-egunkarien kroniken itzultzaile. Zatopekek, kirolaz asko jakiteaz gain, sei hizkuntza hitz egiten baitzituen. 1990ean Sobietar Batasuna desegin zenean, ⁽⁵⁾ Bete hutsuneak (5): bakoitzeanonduzburugogorberdindulausotuerratzaaldiansorbaldanestutubeharreanarintzekomiretsienaentzungorohoreajardueraraegokia JXUwMDM3JXUwMDA3JXUwMDA3JXUwMDFkJXUwMDE3JXUwMDA0 eta askatasuna berreskuratu zituen.

Zatopeken kirol-balentriarik handiena Helsinkiko Olinpiar Jokoetan gertatu zen, 1952an. Lau urte lehenago 10.000 metroetako txapelduna izan zen Londresen, baina Finlandian lorturikoa ez du inork ⁽⁶⁾ Bete hutsuneak (6): bakoitzeanonduzburugogorberdindulausotuerratzaaldiansorbaldanestutubeharreanarintzekomiretsienaentzungorohoreajardueraraegokia JXUwMDNhJXUwMDA3JXUwMDE3JXUwMDE2JXUwMDBkJXUwMDA3JXUwMDBhJXUwMDEx . Kolehmainen, Ritola eta Nurmi handien etxean, Zatopekek 5.000 metroak 10.000 metroak eta maratoia irabazi zituen, guztietan olinpiar marka ⁽⁷⁾ Bete hutsuneak (7): bakoitzeanonduzburugogorberdindulausotuerratzaaldiansorbaldanestutubeharreanarintzekomiretsienaentzungorohoreajardueraraegokia JXUwMDM3JXUwMDAxJXUwMDBhJXUwMDExJXUwMDBm . Lehen bi probak irabazi eta gero, inork ez zuen espero maratoian ere parte hartuko zuenik, baina Zatopek irteera-marran azaldu zen, lagun, mediku eta entrenatzaileen kontrako aholkuei ⁽⁸⁾ Bete hutsuneak (8): bakoitzeanonduzburugogorberdindulausotuerratzaaldiansorbaldanestutubeharreanarintzekomiretsienaentzungorohoreajardueraraegokia JXUwMDNkJXUwMDBiJXUwMDFhJXUwMDBlJXUwMDBmJXUwMDFiJXUwMDA5JXUwMDA4JXUwMDFk eginez. Bere lehen maratoia zen. Hasi baino minutu batzuk lehenago munduko markadun Jim Petersengana jo zuen, eta honela esan zion: “Nire lehen maratoia da, eta lehen kilometroetan zure atzetik joango naiz, erritmo ⁽⁹⁾ Bete hutsuneak (9): bakoitzeanonduzburugogorberdindulausotuerratzaaldiansorbaldanestutubeharreanarintzekomiretsienaentzungorohoreajardueraraegokia JXUwMDNkJXUwMDAyJXUwMDA4JXUwMDA0JXUwMDAyJXUwMDA4 hartzeko”. Petersek izugarrizko erritmoa ezarri zuen, eta Zatopek itotzeko zorian eraman zuen, baina honek eutsi egin zion, ⁽¹⁰⁾ Bete hutsuneak (10): bakoitzeanonduzburugogorberdindulausotuerratzaaldiansorbaldanestutubeharreanarintzekomiretsienaentzungorohoreajardueraraegokia JXUwMDNhJXUwMDE3JXUwMDA3JXUwMDA3JXUwMDEyJXUwMDA4JXUwMDA4JXUwMDA4JXUwMDFk . Indarrak berdinduta, Zatopek jarri zen tiraka. “Erritmo ona al da?”, galdetu zion Petersi. “Motelegia”, erantzun honek. Zatopekek hortzak ⁽¹¹⁾ Bete hutsuneak (11): bakoitzeanonduzburugogorberdindulausotuerratzaaldiansorbaldanestutubeharreanarintzekomiretsienaentzungorohoreajardueraraegokia JXUwMDNkJXUwMDE2JXUwMDA3JXUwMDAxJXUwMDAxJXUwMDAx , eta aurrera jo zuen. Petersek ezin izan zion jarraitu, eta, azkenean, erretiratu egin behar izan zuen. Zatopek Helsinkiko estadioan sartu zenean, ikusle guztiak “Za-to-pek, Za-to-pek!” oihukatzen hasi ziren. Helmuga zeharkatu zuenean, Jamaikako 4x100 metroetako taldekoek ⁽¹²⁾ Bete hutsuneak (12): bakoitzeanonduzburugogorberdindulausotuerratzaaldiansorbaldanestutubeharreanarintzekomiretsienaentzungorohoreajardueraraegokia JXUwMDJiJXUwMDFjJXUwMDFkJXUwMDEwJXUwMDAzJXUwMDBkJXUwMDA4JXUwMDA1JXUwMDBm hartu zuten. Eromena eragin zuen.

Garaiko kronikagileek zioten ez zuela estilorik. “lto ⁽¹³⁾ Bete hutsuneak (13): bakoitzeanonduzburugogorberdindulausotuerratzaaldiansorbaldanestutubeharreanarintzekomiretsienaentzungorohoreajardueraraegokia JXUwMDNhJXUwMDA3JXUwMDBkJXUwMDA5JXUwMDEzJXUwMDAwJXUwMDE3JXUwMDA0JXUwMDBm doala dirudi; lepoan kate bat balu bezala mugitzen du burua, ahoa zabalik, mingaina kanpoan, beti mugan”. Pauso ⁽¹⁴⁾ Bete hutsuneak (14): bakoitzeanonduzburugogorberdindulausotuerratzaaldiansorbaldanestutubeharreanarintzekomiretsienaentzungorohoreajardueraraegokia JXUwMDNhJXUwMDAzJXUwMDBhJXUwMDA0JXUwMDA2JXUwMDFkJXUwMDBlJXUwMDFmJXUwMDA0JXUwMDBm hiltzera zihoala omen zirudien hasieratik amaieraraino. Azkenean, iritsi da helmugara.